‘Save the cat beat’ หรือ ‘Blake Snyder Beat Sheet’ เป็นสูตรการเขียนบทที่ถูกคิดค้นโดยนักเขียนบทชาวอเมริกันนามว่า Blake Snyder
โครงสร้างในการเขียนบทที่ได้แตกประเด็นแยกย่อยออกมาจากโครงสร้างแบบ 3 องก์ ซึ่งจะช่วยให้ผู้เขียนได้วิเคราะห์โครงสร้างบทหนังของตัวเองได้อย่างละเอียดและชัดเจนมากขึ้น โดยทั้งหมดจะถูกแบ่งออกเป็น 15 beats ดังนี้ ซึ่งเราจะเล่าผ่านภาพยนตร์ “Don’ Look Up” ทาง Netflix มา ณ ทีนี้นะครับ
1. Opening Image [Page 1] หนังของเราต้องเริ่มต้นเปิดเรื่องด้วยภาพที่ดึงดูดความสนใจของผู้ชม ทำให้ผู้ชมเข้าใจโลกของหนัง , mood & tone และตัวละครหลัก ตั้งแต่ต้นเรื่องก่อนที่การผจญภัยของตัวละครจะเริ่มขึ้น
Opening Image: ภาพแรกของหนังเปิดด้วย Kate Dibiasky ค้นพบดาวหางที่กำลังจะชนโลก
2.Theme Stated [Page 5] เริ่มเปิดประเด็นหรือแก่นของหนังตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อให้คนดูรู้ว่าหนังเรื่องนี้กำลังเกี่ยวกับอะไร
Theme Stated: หลังจากนั้น Dr. Mindy นักดาราศาสตร์ก็เริ่มคำนวณวงโคจรของดาวหาง จนพบว่ามันอาจจะพุ่งชนโลกภายใน 6 เดือน
3. Set-up [Pages 1-10]
การ Set-up เป็นส่วนที่สำคัญที่สุดในบท เนื่องจากเป็น part ที่จะดึงคนดูให้อยู่หมัด และทำให้คนดูเข้าใจโลกของหนังและตัวละครภายใน 10 หน้าแรกของบท ซึ่งขั้นแรกต้องทำให้คนดูเห็น ‘โลกเดิม’ที่ตัวละครของเราใช้ชีวิตอยู่ ก่อนที่ตัวละครจะเจอเหตุกาณ์บางอย่างที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงชีวิตของเขา อีกทั้งยังต้องเปิดตัวละครของเรื่อง ให้คนดูได้เห็นชีวิต ทัศนคติ ความต้องการ เป้าหมาย และเดิมพันของตัวละครที่เราจะตามเอาใจช่วยไปตลอดทั้งเรื่อง
Set-up: หลังจากที่ Mindy พบว่าดาวหางจะทำให้ทุกชีวิตบนโลกสูญพันธ์ุ ประเด็นของหนังจึงพูดถึงการเอาตัวรอดจากดาวหาง
4.Catalyst [Page 12] อาจจะเรียกอีกอย่างว่า ‘inciting incident’ คือเหตุการณ์ที่จะเข้ามาเปลี่ยนชีวิตปกติๆ ของตัวละคร หรือเป็นเหตุการณ์ที่กำลังนำตัวละครให้ริเริ่มกระทำอะไรบางอย่างเพื่อเป้าหมายของเขา
Catalyst: Dr. Mindy and Dibiasky ถูกส่งไปที่คุยกับประธานาธิบดีเรื่องดาวหาง
5.Debate [Page 12-25] เป็นจุดที่ตัวละคร ลังเล สงสัยเกี่ยวกับสิ่งที่เขาต้องตัดสินใจกระทำอะไรบางอย่าง แต่ตัวละครก็ตัดสินใจที่จะทำเพื่อเป้าหมายที่เขาต้องการ
Debate: แต่การพบประธานาธิบดีกลับล้มเหลว ไม่มีใครสนใจคำเตือนเรื่องดาวหาง ฝ่าย Dr. Mindy กับ Kate กำลังถกเถียงว่าสิ่งที่พวกเขาออกมาเตือนมันผิดตรงไหน และพวกเขาควรทำอย่างไรต่อ
6.Break into Two [Page 25]
- เป็นก้าวแรกของตัวละคร หลังจากตัดสินใจจะทำอะไรบางอย่างเพื่อเป้าหมาย
- เป็นช่วงที่ตัวละครก็เริ่มลงมือทำกระทำสิ่งต่างๆ และต้องพบเจอกับอุปสรรคและจุดพลิกผันต่างๆ และจากจุดนี้เป็นต้นไป ตัวละครจะไม่สามารถหันหลังกลับไปยังโลกเดิมของเขาได้อีก
Break into Two: Dr. Oglethorpe ได้แนะนำให้ Dr. Mindy กับ Kate ปล่อยข่าวเรื่องดาวหางกับสื่อ Dr. Mindy and kate ตัดสินใจไป ออกรายการข่าว เพื่อเตือนชาว โลกด้วยตัวเอง
7.B Story [Page 30] หรือเรียกอีกอย่างว่า “subplot” คือเส้นเรื่องอื่นๆ นอกจากเส้นเรื่องหลักที่จะมีหน้าที่ช่วยสนับสนุนตัวละครหลัก หรือจะมีเพื่อสร้างขัดแย้งให้กับตัวละคร อีกทั้งยังเป็นสิ่งที่ช่วยย้ำความต้องการของตัวละครและธีมของเรื่องได้
B Story: เป็นเรื่องของความสัมพันธ์ลับๆ ของ dr. Mindy กับ Brie พิธีกรรายการทั้งๆที่เขามีครอบครัวอยู่แล้ว ซึ่งในภายหลัง dr. Mindy ได้เรียนรู้ว่าครอบครัวเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด ขณะที่ความตายค่อยๆ ใกล้เขามากขึ้น
8.Fun and Games [Page 30-55] เป็นช่วงที่ตัวละครกำลังเผชิญหน้ากับโลกใบใหม่ที่ไม่คุ้นเคย และต้องออกสำรวจ ‘โลกใหม่’ แต่ยิ่งตัวละครพยายามมากขึ้นเท่าไร เหตุการณ์กลับเลวร้ายลงเรื่อยๆ ประสบปัญหามากขึ้นเรื่อยๆ จนนำไปสู่จุดเปลี่ยนต่อมา
Fun and Games: Dr. Mindy กับ Kate ไม่ได้รับการตอบรับจากสังคม หลังจากไปออกรายการข่าว เพราะผู้คนเอาแต่สนใจข่าวดาราเลิกกัน อีกทั้ง Kate ยังโดนบูลลี่ โดนเอาไปเป็นมีมในโซเชียล ต่อมาทั้ง Dr. Mindy,kate และ Dr. Oglethorpe ก็ถูก FBI.จับตัวไป จนกระทั่ง ประธานาธิบดีไปเกี่ยวข้องกับข่าวฉาว ประธานาธิบดีจึงยอมเชื่อ Dr. Mindy กับ Kate เรื่องดาวหาง และทำอะไรบางอย่างเพื่อปกป้องโลก แต่ความจริงคือเรียกคะแนนความเชื่อมั่นของตัวเองกลับขึ้นมา
9.Midpoint [Page 55] จุดเปลี่ยนของเรื่องที่จะพัฒนาตัวละครไปอีกขั้น เหตุการณ์จะยังเลวร้ายลงอย่างชัดเจน จนทำให้ตัวละครต้องเผชิญหน้ากับสถานการณ์ที่ยุ่งยาก และอันตรายกว่าเก่า และพวกเขาต้องเปลี่ยนวิธีการต่อสู้กับปัญหา เพื่อพิชิตเป้าหมายของเขาให้ได้
Midpoint: ประธานาธิบดีเริ่มดำเนินภารกิจทำลายดาวหางด้วยระเบิดนิวเคลียร์ แต่เวลาค่อยๆ เริ่มน้อยลงเติมที
10.Bad Guys Close In [Pages 55-75]
เป็นช่วงที่ตัวละครตกอยู่ในอันตรายมากขึ้นเรื่อยๆ และต้องเผชิญหน้ากับคู่ปรับที่จะเข้ามาทดสอบตัวละครของเรา
Bad Guys Close In: ขณะที่ภารกิจกอบกู้โลกกำลังไปได้สวย จู่ๆ ประธานาธิบดีก็ยกเลิกแผนการทั้งหมด เพราะ ปีเตอร์ มหาเศรษฐี เจ้าของบริษัทเทคโนโลยีพบว่าบนดาวหางนั้นมีแร่หายาก พวกเขาจึงเปลี่ยนแผนจากภารกิจทำลายดาวหางเป็นภารกิจแบ่งดาวหางเป็นส่วนๆ เพื่อกอบกู้แร่หายาก
11.All Is Lost [Page 75] เป็นช่วงที่ตัวละครต้องสูญเสียอะไรบางอย่างไปอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หรือโอกาสที่ตัวละครจะพิชิตเป้าหมายของเขาได้มีน้อยที่สุด ตัวละครจะเริ่มเรียนรู้บทเรียนสำคัญในชีวิต
All Is Lost: Dr. Mindy , Kate และ Dr. Oglethorpe ได้หลุดข่าวเรื่องการเปลี่ยนภารกิจทำลายดาวหาง จนทำให้เกิดการจลาจล Kate จึงถูกขู่ให้ปิดปากเรื่องดาวหาง Dr. Oglethorpe ก็ทิ้งงานนี้ไป ส่วน Dr. Mindy โดนเมียจับได้ว่าเป็นชู้กับ Brie
12.Dark Night of the Soul [Pages 75-85] เป็นสถานการณ์ที่เลวร้ายที่สุดของตัวละคร ที่ต้องเผชิญหน้ากับทางตัน ความสิ้นหวัง ซึ่งเป็นจุดที่จะเปลี่ยนแปลงตัวละครต่อไป ไม่ว่าจะไปในทางที่ดีขึ้นหรือเลวร้ายลง (All is lost และThe dark night of the soul เป็นช่วงสำคัญที่สุดต่อพัฒนาการของตัวละคร)
Dark Night of the Soul: Kate ตกอับต้องไปทำงาน supermarket ขณะที่ Mindy ออกจากภารกิจและเลิกกับ Brie กระทั่ง Mindy และ Kate เห็นดาวหางกำลังพุ่งตรงมาที่โลก เป็นการพิสูจน์ว่าสิ่งที่พวกเขาพยายามพูดกับทุกคนมาตลอด คือเรื่องจริง
13.Break into Three [Page 85] เป็นจุดที่เรื่องเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง และอาจจะเป็นโอกาสสุดท้ายของตัวละคร หลังจากตัวละครได้ล้มเหลว แล้วกลับมาต่อสู้กับปมปัญหาทั้งหมดเป็นครั้งสุดท้าย โดยกระทำของตัวละครในครั้งนี้จะเป็นทำให้ชีวิตของตัวละครเปลี่ยนแปลงไปตลอดกาล
Break into Three: หลังจากที่ทุกคนได้เห็นดาวหาง Dr. Mindy,kate, and Oglethorpe ก็เริ่มแคมเปญ “Just Look Up” เพื่อให้ผู้คนเริ่มยอมรับความเป็นจริงเรื่องดาวหาง สู้กับแคมเปญ Don’t look up ของฝ่ายประธานาธิบดีที่ให้ประชาชนปิดตาใส่ความจริง ขณะเดียวกัน Mindy ก็พยายามไปคืนดีกับเมีย
14.Finale [Pages 85-110] เป็นช่วงจบของหนังที่ตัวละครกำลังจัดการกับ conflict ได้ จนได้รับชัยชนะ หรือได้เรียนรู้อะไรบางอย่าง
Finale: รัฐบาลเริ่มปล่อยยานไปที่ดาวหาง แต่ทุกอย่างผิดพลาด พวก Mindy ได้มารวมโต๊ะกินอาหารมื้อสุดท้าย ก่อนที่ดาวหางจะชนโลก พวกประธานาธิบดีและมหาเศรษฐี Peter ขึ้นยานอวกาศหนีตายไปยังดาวโลกใหม่
15.Final Image [Page 110] เป็นภาพสุดท้ายของหนังที่จะสรุปเรื่องราวและแก่นสารของหนัง ทำให้คนดูเห็นการเปลี่ยนแปลงของตัวละคร
Final Image: ยานอวกาศที่บรรทุกผู้รอดชีวิตจากดาวโลก มาลงจอดที่ดาวดวงใหม่ แต่ประธานาธิบดีสาวกับโดนนกประหลาดกิน เป็นบทสรุปของตัวละครว่าไม่มีใครสามารถเอาชีวิตรอดจากความตายได้
จะเห็นได้ว่า Save the cat เป็นสูตรที่เรียนรู้มาจากการสังเกตุภาวะความอยากรู้อยากเห็นและความต้องการการตอบสนองทางอารมณ์ของคนดู แต่มันก็ไม่ใช่สูตรตายตัวสำหรับทุกเรื่อง เราเรียนรู้ไว้เป็นไกด์ไลน์ในการเขียน สิ่งสำคัญคือคุณต้องดูหนังเยอะๆ และเขียนอะไรออกมาแยะๆ ทักษะจะได้เกิด และเมื่อเก่งขึ้นคราวนี้คุณอาจจะลองสูตรใหม่ๆ และก็ไม่แน่ว่าบทเรียนใน อาคาเดม่วนในอนาคต เราอาจจะได้พูดถึงสูตรใหม่ที่คิดค้นโดยคุณผู้ชมอยู่ก็เป็นได้